تعاون و کمک به دیگران

تعاون اجتماعی
«تعاون» اجتماعی یکی از سرمایه اجتماعی است که جامعه به این سرمایه نیاز شدید دارد. تعاون اجتماعی با اصطلاحات و مفاهیم چون، تکافل اجتماعی، تعاضد اجتماعی، خدمات اجتماعی،مواسات اجتماعی، احسان و نیکی، خیر رسانی و یاری کردن افراد جامعه معنای نزدیک به هم دارد.

تعاون،  از ریشه عون و به معنی یاری کردن «یاری رساندن» و اعوان به معنی «یاران»، «دوستان»، «کمک و امداد» آمده است ولی مفهوم تعاون در زمینه بحث ما، همکاری متقابل و مشارکت و معاونت دو جانبه است. یعنی افراد جامعه در جهت آسایش و رفاه خود ناچار به کمک به همدیگر هستند و این استعانت و امداد در جهت خیر و اصلاح حال همدیگر، سعادت بشریت را تضمین می کند. رفتار تعاونی، محتاج به حداقل « روح با همی» و اعتماد به یکدیگر است و لذا تعاون چیزی فراتر و بالاتر از همکاری است. تعاون انگیزه ای است که قادر است شخصی را تشویق نماید تا در فعالیت های روزمره اش خود را وقف خدمت به دیگران در جهت نیل به اهداف عالی الهی انسانی نماید در سیره امام علی ع این روحیه وجود داشته است و زندگی آن حضرت پر است از خدمت و همکاری و خیر رساندن به دیگران. حضرت علی در یکی از سخنرانی های خود که در نهج البلاغه تحت عنوان شناخت جایگاه بخشش و احسان آمده است چنین فرمود: آن كس كه خدا او را مالى بخشيد، پس «بايد» به خويشاوندان خود بخشش نمايد، و سفره مهمانى خوب بگستراند، و اسير آزاد كند، و رنجديده را بنوازد، و مستمند را بهرمند كند، و قرض وامدار را بپردازد، و براى درك ثواب الهى، در برابر پرداخت حقوق ديگران، و مشكلاتى كه در اين راه به او مى رسد شكيبا باشد، زيرا به دست آوردن صفات ياد شده، موجب شرافت و بزرگى دنيا و درك فضائل سراى آخرت است «ان شاء الله».
حضرت علی در یک جمله کوتاه چنین بیان داشته است که مهم این است که انسان نیکوکار گردد و نیکوکاری عادت شخص شود، زیرا  نيكوكار، از كار نيك بهتر و بدكار از كار بد بدتر است.
نیکی و رساندن خیر به دیگران
یکی از اموری که باعث می‌شود زندگی در جامعه زیبا شود و مردم با همدیگر مهربان باشند و جامعه زیبایی را بسازند، نیکی و رساندن خیر به افراد اجتماع است.  نیکوکاری به عنوان یک رفتار اجتماعی مطلوب، موجب رشد اخلاقی و کاهش تضادهای اجتماعی می شود.  در آموزه‌های دینی و از جمله در رفتار و گفتار امام علی این اصل، فراوان به چشم می‌خورد که حضرت همواره سفارش می‌کردند مردم با همدیگر مهربان باشند و به همدیگر خدمت و نیکی کنند و از رساندن زیان و شر به همدیگر اجتناب ورزند. حضرت، خود به این اصل عمل می‌کردند و همواره به دیگران خدمت و احسان می‌کردند.
امام علی  در نیکی به یتیمان، تهیدستان و گرفتاران شهرت داشت که موارد آن در همین اثر بیان شده است.
حضرت علی ا ز جمله صفات نیکی را که برای متقین در خطبه همام بیان کرده است انجام کار نیک است، حضرت فرمود:انسان متقی در كسب دانش حریص است. در توانگرى ميانه رو، …اعمال نيكو انجام مى دهد و ترسان است.