سوره ابراهیم
(سوره ابراهیم چهاردهمین سوره از قرآن کریم است و دارای 52 آیه و مکی می باشد. نامگذاری این سوره به خاطر آن است که وقایع زندگی و دعاهای حضرت ابراهیم در آن یاد شده است. موضوع اصلی سوره ابراهیم توحید، توصیف قیامت، داستان حضرت ابراهیم است. در این سوره همچنین به داستان موسی و قوم بنی اسرائیل و حضرت نوح و قوم عاد و ثمود پرداخته شده است. آیه هفتم سوره ابراهیم از آیات مشهور این سوره است که می‌گوید شکر نعمت‌های خدا، باعث افزون شدن آنها و کفران آنها موجب عذاب الهی است.)
به نام خداوند بخشنده و مهربان.
- الف، لام، راء. (اين) كتابى است كه بر تو نازل كرديم، تا مردم را از تاريكيها، به سوى روشنايى به اذن پروردگارشان در آورى، بسوى راه خداوند عزيز و حميد.
- خدايى كه آنچه در آسمان ها و زمين است از آن او است، و واى بر كافران از عذابى سخت.
- همانهای كه زندگى دنيا را بر آخرت ترجيح مى دهند، و (مردم را) از راه خدا باز مى دارند؛ و مى خواهند راه حق را منحرف سازند؛ آنها در گمراهى دورى هستند.
- ما هيچ پيامبرى را، جز به زبان قومش، نفرستاديم؛ تا [حقايق را] براى آنها بيان كند پس خدا هر كسی را بخواهد بى راه مى گذارد و هر كسی را بخواهد هدايت مى كند، و اوست ارجمند حكيم.
داستان موسی
- بی شک ما موسى را با معجزات خود فرستاديم (و به او گفتيم) كه قوم خود را از تاريكى ها به سوى نور بيرون بياور، و روزهاى خدا را به آنها يادآورى كن. بى شک، در آنها براى هر صبر كنندۀ شكرگزار نشانه هايى است.
- ای پیامبر یادکن زمانى را كه موسى به قومش گفت: نعمت خدا را بر خود به ياد بیاوريد، آن زمانی كه (خداوند) شما را از دست فرعونيان نجات داد؛ همانهای كه عذاب سختى بر شما تحميل مى كردند، و پسران شما را سر مى بريدند و زنان شما را زنده مى گذاشتند، و در اين کار از جانب پروردگارتان آزمايشى بزرگ بود.
- و بیاد بیاور زمانی را كه پروردگارتان اعلام كرد كه اگر شكر به جاى آوريد، بدون شک براى شما افزون خواهم كرد، و اگر ناسپاسى كنيد، بى شك عذاب من سخت خواهد بود.
- موسى گفت: اگر شما و همه کسانی که در روى زمين است، كافر شويد، (زيانى به خدا نمى رسد،) زيرا به يقين خدا بى نياز و ستوده است.
- آيا خبر كسانى كه پيش از شما بودند، قوم نوح و عاد و ثمود، و كسانى كه پس از آنها آمدند، كه جز خدا كسى از آنها آگاهى[كامل] ندارد،به شما نرسيده است؟ پيامبرانشان با دلايل روشن به سوی شان آمدند، ولى آنها دست خود را به دهانشان بردند و گفتند: ما آنچه را كه شما به آن فرستاده شده ايد منكريم، و نسبت به آنچه ما را به آن فرامى خوانيد شک داریم.
- پيامبرانشان گفتند: آيا در خداوند كه آفرينندۀ آسمان ها و زمين است، شكى هست؟ او شما را دعوت (به ايمان) مى كند تا گناهان شما را بیامرزد، و شما را تا زمانى معينِ (عمرتان) مهلت بدهد. (آنها) پاسخ دادند: شما بشرهايى مانند ما هستيد كه مى خواهيد ما را از معبودهايى كه پدران ما مى پرستيدند باز داريد؛ پس شما دليل روشنی برای ما بياوريد.
- پيامبرانشان به آنها گفتند: «ما جز بشرى مثل شما نيستيم ولى خداوند بر هر يك از بندگانش كه بخواهد منّت مى نهد، و برای ما جایز نیست كه جز به اجازه خداوند براى شما حجّتى بياوريم، و مؤمنان بايد تنها بر خداوند توكل كنند».
- چرا ما بر خدا توكّل نكنيم، در حالى كه ما را به راه هاي (سعادت) هدایت كرده است ؟! و بدون شک ما بر آزارى كه به ما مى رسانيد صبر می کنیم، پس توكّل كنندگان بايد تنها بر خدا توكل كنند.
- كافران به پيامبران خود گفتند: «حتما ما شما را از سرزمين خود بيرون می کنیم، مگر اينكه به دین ما بازگرديد!» در اين حال، پروردگارشان به آنها وحى فرستاد كه: “ما حتما ظالمان را هلاك مى كنيم”.
- و شما را پس از آنها در آن سرزمين جاى خواهيم داد. اين از آن كسى است كه از ايستادن در پيشگاه من و از وعدۀ عذاب من بترسد.
- (پیامبران) پيروزى خواستند، و(سرانجام)هر زورگوىِ ستيزه گرى نوميد شد.
- جهنّم پيش روى اوست، و از آب چرك و جراحت به وى نوشانده مى شود،
- آن را جرعه جرعه مى نوشد. ولى فروبردنش را به هيچ وجه آسان و گوارا نمى يابد. مرگ از هر طرف به سوی او روى مى آورد درحالى كه مردنى نيست، و عذابى سهمگين پيش روى اوست.
- مثال (اعمال) كسانى كه به پروردگارشان كافر شدند، همچون خاكسترى است در برابر تندباد در يك روز طوفانى. آنها توانايى ندارند ذره ی از آنچه را انجام داده اند، به دست آورند. و اين همان گمراهى دور و دراز است.
- آيا نديدى خداوند، آسمانها و زمين را به حق آفريده است؟ اگر (خداوند) بخواهد، شما را مى برد و خلق تازه اى مى آورد،
- و اين کار برای خداوند سخت نيست.
گفتگوی مستضعفان با مستکبران در قیامت
- و همگى در پيشگاه خداوند حاضر مى شوند. پس ضعيفان به مستكبران مى گويند: ما پيرو شما بوديم، آيا چيزى از عذاب خدا را از ما بر مى داريد؟ (مستكبران) مى گويند: اگر خداوند ما را هدايت كرده بود، ما هم شما را هدايت مى كرديم. حال چه بى صبرى كنيم و چه صبر نماييم بر ما يكسان است و راه چاره و خلاصى براى ما نيست.
گفتگوی شیطان با فریب خوردگان در قیامت
- زمانى كه كار تمام مى شود، شیطان مى گويد: «خداوند به شما وعدۀ حق داد؛ و من به شما وعده (باطل) دادم، و تخلّف كردم. من بر شما تسلّطى نداشتم، جز اينكه دعوتتان كردم و شما دعوتم را پذيرفتيد. بنا بر اين، مرا سرزنش نكنيد؛ خود را سرزنش كنيد. نه من فريادرس شما هستم، و نه شما فريادرس من. من نسبت به شرك شما دربارۀ خود، كه از قبل داشتيد، (و اطاعت مرا همرديف اطاعت خدا قرار داديد) بيزار و كافرم!» بدون شک، ستمكاران عذاب دردناكى دارند.
- (خداوند) كسانى را كه ايمان آوردند و کار شایسته انجام دادند، به باغهاى بهشت وارد مى كنند. باغهايى كه جوی ها از زير درختانش جارى است؛ به اذن پروردگارشان، جاودانه در آن مى مانند؛ و تحيّت آنها در آن جا، «سلام» است.
- آيا نديدى چگونه خداوند «كلمۀ طيبه» (گفتار پاكيزه) را به درخت پاكيزه اى تشبيه كرده كه ريشۀ آن (در زمين) ثابت، و شاخۀ آن در آسمان است؟،
- ميوه اش را در هر زمانى به اجازۀ پروردگارش مى دهد. خداوند مَثَل ها را براى مردم مى زند تا متذكّر حقايق شوند.
مثال سخن پاک و ناپاک
- و مَثَلِ «كلمۀ خبيثه» سخنى ناپاك چون درختى ناپاك است كه از روى زمين كنده شده و قرارى ندارد.
- خداوند مومنان را، در زندگى دنيا و در آخرت با سخن استوار ثابت مى گرداند، و ستمگران را بى راه مى گذارد، و خداوند هر چه بخواهد انجام مى دهد.
کفران و لجاجت کفار قریش
- (این آیه درباره بنى‌مغیرة و بنى‌امیه از کفار قریش نازل شده است. خداوند به آنها نعمت نبوت رسول خدا را عطا کرده بود ولى آنها نه تنها خود به پیامبر کافر گردیدند بلکه افراد طائفه خود را نیز به کافر شدن نسبت به رسول خدا وادار کردند) آيا ندیدی كسانى را كه [شكر] نعمت خدا را به كفران و ناسپاسى تبديل كردند و قوم خود را به سراى نابودى و هلاكت درآوردند؟،
- [سراى نابودى و هلاكت، همان] دوزخى است كه در آن وارد مى شوند، و بد جایگاهى است.
- آنها براى خداوند همتايانى قرار داده اند، تا (مردم را) از راه او گمراه سازند. بگو: «(از زندگى دنيا) بهره گيريد؛ امّا بازگشت شما به سوى آتش است.»
- به بندگان مؤمنم بگو: نماز را بر پا دارند، و از آنچه روزى آنان كرده ايم، پنهان و آشكار انفاق كنند، پيش از آنكه روزى فرا برسد كه در آن نه داد و ستدى است و نه پيوند رفاقتی
- خداوند كسى است كه آسمان ها و زمين را آفريد، از آسمان، آب نازل کرد و به وسيله آن، از محصولات براى شما روزى بيرون آورد. (خداوند) كشتى ها را براى شما رام گردانيد، تا در دريا به فرمان او روان شوند. خداوند نهرها را (نيز)براى شما رام نمود.
- (خداوند) همچنین خورشيد و ماه را كه پيوسته در كارند، براى شما رام گردانيد و شب و روز را [نيز] براى شما مسخّر ساخت.
- هر چيزى كه از او خواستيد، به شما داد؛ و اگر نعمتهاى خدا را بشماريد، هرگز آنها را نمی توانید بشمارید. انسان، بسیار ستمگر و ناسپاس است.
دعاهای ابراهیم
- (به ياد بیاوريد) زمانى را كه ابراهيم گفت: «پروردگارا! اين شهر (مكّه) را منطقه ی امن قرار بده! و من و فرزندانم را از پرستش بتها دور نگاه دار.
- پروردگارا، آن بت ها بسيارى از مردم را گمراه كردند؛ پس هركس از من پيروى كند، بدون شک او از من است، و هركس مرا نافرمانى كند، به يقين، تو بسيار آمرزنده و مهربانى.
- پروردگارا! من بعضى از فرزندانم را در سرزمين بدون زراعت، در كنار خانه اى شکوهمند تو، ساكن ساختم تا نماز را برپا دارند؛ تو دلهاى گروهى از مردم را متوجّه آنها ساز؛ و از ثمرات به آنها روزى ده؛ شايد آنها شكر تو را بجاى بیاورند.
- پروردگارا! به یقین تو هرچیزی را که ما پنهان مى داريم و هرچیزی را که آشكار مى كنيم، مى دانى و هيچ چيز در زمين و آسمان بر خداوند پنهان نيست.
- همه حمد و ستايش مخصوص خدايى است كه در پيرى، اسماعيل و اسحاق را به من بخشيد؛ بدون شک، پروردگار من، شنونده دعاست.
- پروردگارا، من و فرزندانم را از برپا کنندگان نماز قرار بده. پروردگارا، دعاى مرا قبول كن.
- پروردگارا! من و پدر و مادرم و همۀ مؤمنان را، در آن روز كه حساب برپا مى شود، بيامرز.
عذاب گنهکاران
- هرگز فکر نکن كه خدا از آنچه ستمكاران انجام مى دهند، غافل است. (خداوند عذاب) آنها را تا آن روز كه چشمها در آن خيره مى ماند، به تاخير مى اندازد،
- در حالى كه شتابان، سر بلند كرده، و چشمانشان بر هم نمى خورد؛ و(از ترس)دل هايشان خالی است.
- (ای پیامبر!) مردم را از روزى كه عذاب الهى به سراغشان مى آيد، بترسان. آن روز كه ظالمان مى گويند: «پروردگارا! برای مدّت كوتاهى ما را مهلت بده، تا دعوت تو را قبول کنیم و از پيامبران پيروى نماییم.» (جواب داده می شود) مگر پیش از این قسم نمی خوردید كه هیچ زوالی براى شما نيست؟
- شما در خانه هاى كسانى كه به خودشان ستم كردند، سكونت كرديد، و براى شما روشن گرديد كه با آنها چه گونه رفتار كرديم؟ و براى شما مَثَل ها(از سرگذشت پیشنیان) زديم.
- و بى شک، آنها فریب و نيرنگ خود را به كار بردند، و فریب و نيرنگشان نزد خدا [آشكار] است، هرچند از فریب و نيرنگشان كوه ها از جا كنده شود.
- پس گمان مبر كه خداوند وعده اى را كه به پيامبرانش داده، تخلّف كند. چرا كه خداوند قادر و انتقام گيرنده است.
- در آن روز كه اين زمين به زمين ديگر، و آسمانها (به آسمانهاى ديگرى) مبدل مى شود، و آنها در پيشگاه خداوند واحد قهار ظاهر مى گردند.
- و گناهكاران را در آن روز ببينى كه در غل و زنجير به هم بسته شده اند،
- پيراهن هايشان از قطران (ماده اى متعفّن، قابل اشتعال و بدبو) است، و آتش چهره هايشان را مى پوشاند.
- تا خداوند به هركس آنچه را که كسب كرده جزا دهد. خداوند حسابرسى سريع است.
- اين (قرآن،) پيامی براى همه مردم است؛ تا همه به وسيلۀ آن انذار شوند، و بدانند او خداوند يكتاست؛ و تا صاحبان اندیشه پند بگيرند.