ترجمه سوره طه، ترجمه محمد جواد برهانی، موسسه فانوس

29 سنبله 1401

سوره طه

(سوره طه بیستمین سوره از قرآن کریم و دارای 132 آیه و مکی می باشد. شروع این سوره با حروف مقطعه «طا» و «هاء» دلیل نام‌گذاری آن است. دستور به ابلاغ وحی توسط پیامبر(ص) بدون به سختی‌انداختن خود، اشاره به عظمت قرآن و همچنین تأکید بر اعتدال و میانه‌روی در همه چیز حتی در دعا و عبادت از موضوعات این سوره است. در این سوره به قصه آدم و ماجرای هبوط وی از بهشت و داستان حضرت موسی(ع) به صورت مفصل پرداخته شده است. در این سوره همچنین بیشتر سخن از مبدا و معاد گفته شده و نتایج توحید و بدبختی‌های شرک بیان گردیده است.)

به نام خداوند بخشنده و مهربان.

طاء، هاء.
(رسول خدا ص زیاد به خود سخت مى گرفت و شب‌ها به نماز شب مى پرداخت، آنگاه این آیه نازل شد که ای پیامبر) ما قرآن را بر تو نازل نكرديم تا به زحمت بيفتى،
بلكه (آن را نازل كرديم) تا براى كسى كه [از خدا] می ترسد وسيلۀ پندى باشد.
از طرف كسى نازل شده كه خالق زمين و آسمانهاى بلند است؛
خداوند رحمان بر عرش مسلط است.
آنچه در آسمانها و زمين و بين آنهاست و هر چه زير خاك است، از آن اوست.
و اگر بلند سخن بگويى، خداوند از سرّ و آنچه پنهان تر است، آگاه مى باشد.
‌الله است، هیچ خدایی جز او نیست. نیکوترین نام ها از آنِ اوست.

داستان موسی

‌ آیا داستان موسى به تو رسیده است؟
آن زمان كه آتشى را ديد و به خانوادۀ خود گفت: کمی صبر كنيد. من آتشى ديده ام شايد بتوانم شعله اى از آن را براى شما بياورم و يا به توسط آن راهى پيدا كنيم.
پس وقتی به آن آتش رسيد، ندا داده شد: اى موسى!
من پروردگار تو هستم پس كفش خود را درآور كه تو در وادى مقدس «طوى» هستى،
من تو را برگزيده ام؛ پس به آنچه وحى مى كنم گوش بده.
بى شك من خداوند هستم، معبود جز من نيست، پس مرا عبادت كن و به یاد من نماز بر پا دار.
بدون شک، قيامت آمدنى است. من مى خواهم زمان آن را پنهان دارم تا هر كس در مقابل سعی و تلاش خود پاداش ببيند.
پس هرگز نبايد كسى كه به آن (قیامت) ايمان ندارد و از هواى خويش پيروى میکند، تو را از [ايمان به] آن(قیامت) باز دارد، كه هلاك می شوى.
اى موسى! آن چيست به دست راست تو؟
(موسی) گفت: اين تیاغ (عصا) من است كه بر آن تكيه مى كنم و با آن براى گوسفندانم برگ درختان را مى ريزم و ساير نيازهايم را (با آن) برطرف مى سازم.
(خدا) فرمود: اى موسى! آن (تیاغت) را بینداز.
آنگاه (موسی) آن (تیاغ) را انداخت و ناگهان ماری شد که می دوید.
(خدا) فرمود: آن را بگير و نترس ما آن را به همان حالت اولش باز مى گردانيم.
‌و دست خود را به زیر بَغَلَت ببر، تا بدون هیچ آسیبى [به صـورت] سـفید و درخشان بیرون آید که معجزه دیگرى است.
‌تا بعضى از معجزات بزرگ خود را به تو نشان دهیم.
(ای موسی) به سوى فرعون برو كه او واقعا طغيان كرده است.
(موسی) گفت: پروردگارا! سينه ام را گشاده گردان،
کارم را برایم آسان گردان،
گره را از زبانم باز کن،
تا (آنها) سخنم را بفهمند،
و از خانواده ام یک نفر را کمک گار برایم قرار بده،
(یعنی) هارون برادرم را،
به وسیله او پشتم را محکم کن (قوی کن)،
واو را در كارم شريك بساز،
‌تا تو را زیاد تسبیح بگوییم،
و زیاد تو را یاد کنیم،
‌زیرا تو به حال ما آگاه و بینایى،
خداوند فرمود: اى موسى! خواسته هايت برآورده شد.
و به تحقيق ما بار ديگر بر تو منّت گذاشتيم.
آن زمانی كه بر مادرت آنچه وحى كردنى بود وحى كرديم،
كه او را در صندوقچه اى بگذار، سپس در دريا بینداز تا دريا [رود نيل] او را به ساحل برساند. دشمن من و دشمن وى، او را می گیرد و محبتی از خودم بر تو افكندم تا زير نظر من تربیت شوی.
آن زمانی كه خواهرت(به سوی کاخ فرعون) مى رفت و مى گفت: مى خواهيد شما را به كسى كه نگهداريش كند راهنمایی کنم؟(ای موسی) ما تو را نزد مادرت باز گردانيديم تا چشمانش روشن گردد و غم نخورد. تو کسی را كشتى و ما از غم آزادت كرديم. بارها تو را آزموديم و سالها ميان مردم مدين زندگی کردى و اكنون، اى موسى، در آن هنگام كه مقدّر كرده بوديم اینجا آمده اى،
من تو را برای خودم تربیت کردم،
‌تو به همراه برادرت با معجزه‌هاى من برو، و در یاد کردن من سستى نکنید.
هر دو به سوى فرعون برويد؛ كه او طغيان كرده است،
با او به نرمى سخن بگوييد؛ شايد به خود آيد و پند بگیرد و يا بترسد،
(موسى و هارون) گفتند: پروردگارا! مى ترسيم كه (فرعون) در (آزار دادن ما) پیش دستی كند و يا طغيان نمايد.
(خدا) فرمود: نترسيد بدون شک من با شما هستم مى شنوم و مى بينم.
هر دو به نزد او برويد و بگوييد: ما فرستادة پروردگارت هستیم، پس بنی‌اسرائیل را، همراه ما بفرست و آنها را اذیت نکن. بدون شک ما با معجزه‌اى از جانب پروردگارت نزد تو آمده‌ایم و سلام بر کسى باد که از راه هدایت پیروى نماید.
(و بگوييد): به ما وحى شده كه عذاب الهى گريبان كسى را می گیرد كه آياتش را تكذيب كند و از او روى بگرداند،
فرعون گفت: اى موسى! پروردگار شما دو نفر كيست؟
گفت: پروردگار ما كسى است كه آفرينش هر چيزى را به او عطا كرده سپس هدايتش نموده است،
گفت: پس حال امت هاى پيشين چگونه است؟
موسى گفت: علم آن در كتاب نزد پروردگار من است خداى من نه خطا مى كند و نه چيزى را فراموش مى نمايد،
همان كه زمين را براى شما محل آسايش قرار داد و راههايى در آن ايجاد كرد و از آسمان آب نازل كرد و با آن اقسام مختلف از گياهان را بیرون کردیم،
از آنها بخورید و حيوانات خود را در آن به چرا ببريد كه در اين كار براى انديشمندان نشانه هايى است،
‌شما را از آن (زمین) آفریدیم و شما را در آن بازمى‌گردانیم و بار دیگر شما را [ازهمان جا] بیرون خواهیم آورد.
بدون شک، ما همۀ آيات خود را به فرعون نشان داديم؛ ولى او تكذيب كرد و نپذيرفت،
گفت: اى موسى! آيا آمده اى با جادو كردنت ما را از سرزمين مان بيرون كنى؟
بدون شک، ما هم براى تو جادوى مانند آن مى آوريم؛ پس ميان ما و خودت زمانی را در جايى هموار، معيّن كن كه نه ما از آن تخلّف كنيم و نه تو،
[موسى] گفت: «وعده شما روز جشن باشد كه مردم هنگام چاشت جمع می شوند»
پس فرعون برگشت و همه نیرنگ خود را فراهم کرد و آنگاه (سروعده) آمد،
موسى به آنها گفت: واى بر شما، به خدا دروغ نبندید كه شما را به عذابى نابود مى كند، و هركس دروغ ببندد، بدون شک، نااميد شده است،
پس (جادوگران) در بین خود در باره ى كارشان اختلاف پيدا كردند و به پچ پچ (نجوا) پرداختند،
گفتند: مسلماً اين دو نفر جادوگرند، مى خواهند شما را با جادويشان از سرزمينتان بيرون كنند و دین برتر شما را از بين ببرند،
‌پس تمام نقشه های خود را به کار ببرید، سپس همه در یک صف درآیید. بدون شک، امروز کسى که برترى پیدا کند، پیروز است.
(جادوگران) گفتند: اى موسى! تو اول مى اندازى يا ما اولین کسی باشیم که بيندازيم؟
گفت: اول شما بيندازيد، پس ناگهان طنابها و تیاغ ها در اثر سحرشان چنان به نظر او (موسى) آمد كه حركت مى كنند.
پس موسى در دلش ترسى احساس كرد،
گفتيم: نترس كه تو حتما برترى،
و آنچه را در دست راست دارى بينداز كه تمام آنچه را كه آنها ساخته اند مى بلعد؛ زيرا كه كار آنها فقط نیرنگ جادوگری است و جادوگر هيچ گاه پيروز نخواهد شد،
پس جادوگران همگى به سجده افتادند و گفتند: به پروردگار هارون و موسى ايمان آورديم،
[فرعون] گفت: «آيا پيش از آنكه به شما اجازه دهم، به او ايمان آورديد؟ قطعاً او بزرگ شماست كه به شما جادو یادداده است، پس بى شك دستهاى شما و پاهايتان را يكى از راست و يكى از چپ قطع مى كنم و شما را بر تنه هاى درخت خرما به دار مى آويزم، تا خوب بدانيد عذاب كدام يك از ما سخت تر و پايدارتر است»
گفتند: «ما هرگز تو را بر معجزاتى كه به سوى ما آمده و [بر] آن كسی كه ما را آفریده است، ترجيح نخواهيم داد؛ پس هر حكمى مى خواهى بكن كه تو تنها در اين زندگى دنيا می توانی حكم کنى،
ما به پروردگارمان ايمان آورديم، تا اشتباهات مان و آن جادوگری كه تو ما را به آن وادار كردى ببخشد، و خدا بهتر و پايدارتر است،
بدون شک، هر کس نزد پروردگارش بیاید، در حالى که گناهکار باشد، در آن صورت قطعاً جهنّم براى اوست؛ که در آن نه می‌میرد و نه زنده مى‌ماند.
و هر كسی که در محضر پروردگار با ايمان و اعمال شايسته وارد شود، براى آنها عالى ترين درجات خواهد بود،
(براى آنها) بهشتهاى ابدى است كه از زير درختان آن آب روان است، و (آنها) براى هميشه در آن مى مانند و اين پاداش كسى است كه خود را پاكيزه كرده است.
به موسى وحى کرديم كه بندگان مرا شبانه از (شهر مصر) بيرون ببر و براى آنها از ميان دريا راهى خشك ایجاد کن و از تعقيب دشمن و غرق شدن در دريا ترسى به خود راه نده.
[پس] فرعون با لشكريانش به دنبال آنها رفتند و موجى از دريا، آنها را بصورت کامل غرق کرد.
فرعون قوم خود را گمراه كرد و هدايت نكرد
اى بنى اسرائيل، بدون شک، ما شما را از دست دشمنتان نجات داديم، و با شما در جانب راست کوه طور وعده گذاشتيم، و «منّ » و «سلوى» برای شما نازل کردیم،
از روزيهاى پاكيزه اى كه به شما داده ايم بخورید؛ و در آن طغيان نكنيد، كه غضب من بر شما وارد شود و هر كس غضبم بر او وارد شود، سقوط مى كند.
‌بی‌شک من همیشه براى کسى که توبه نموده، ایمان آورده و به شایستگى عمل کند، سپس هدایت یابد، بسیار آمرزنده ام.
اى موسى! چه چيز باعث شد تو زودتر از قومت [به وعده گاه] بشتابى؟
گفت: آنها به دنبال من هستند، و من پروردگارا به سوى تو شتافتم تا تو خشنود شوى،
خداوند فرمود: بدون شک، ما بعد از تو قومت را امتحان كرديم و سامرى آنها را گمراه كرد،
پس موسى خشمگین و با تأسف [از کوه طور] به سوى قومش بازگشت [و] گفت: اى قوم من، آیا پروردگارتان شما را به وعده نیکویى، وعده نداده بود؟ آيا زمان آن وعده بر شما طولانى آمد يا خواستيد كه خشمى از پروردگارتان بر شما نازل گردد كه با وعدۀ من مخالفت كرديد؟!
گفتند: ما با اختيار خود با وعدۀ تو مخالفت نكرديم؛ بلكه وادار شديم كه بارهايى از زيورآلات اين قوم را حمل كنيم؛ پس آنها را [در آتش] پرتاب كرديم و سامرى نيز همين گونه [آنچه با خود داشت در آتش] انداخت.
آنگاه سامرى براى آنها (با آن زيورهای ذوب شده) مجسّمۀ گوساله اى كه صدايى چون صداى گوساله در مى آورد ساخت، گفتند: اين خداى شما و خداى موسى است و (سامری پیمان با خدا و موسی را) فراموش كرد.
آيا آنها (گوساله پرستان) نمى بينند كه اين گوساله پاسخ آنها را نمى دهد و ضرر و نفعى براى آنها ندارد؟
البته هارون از پيش به آنها گفته بود كه اى مردم! شما به وسيلۀ اين (گوساله) مورد امتحان قرار گرفته ايد، و بدون شک، پروردگارتان [خداى] رحمان است، بنابراين از من پيروى و از فرمان من اطاعت کنيد.
(اما آنها) گفتند: ما هم چنان به پرستش آن ادامه مى دهيم تا موسى به سوى ما بازگردد،
موسى گفت: اى هارون! چه چيز مانع كار تو بود، وقتى ديدى آنها گمراه شدند،
که از من پيروى نكردى؟ آيا از فرمان من سرپیچی کردى؟
هارون گفت: اى فرزند مادرم! ريش و سر مرا نگير من ترس آن داشتم كه بگويى ميان بنى اسرائيل تفرقه انداختى و سخنم را رعايت نكردى،
گفت: اى سامرى! اين چه كارى بود كه تو كردى؟
گفت: چيزى كه آنها نديدند من ديدم، و از جاى پاى رسول الهى كفى برداشتم و در آن (گوساله) ريختم و اين گونه نفس من قضيه را براى من جلوه داد،
گفت: «پس برو كه بهرۀ تو در زندگى اين (دنیا) این باشد كه بگويى: [به من] دست نزنيد و تو را موعدى خواهد بود كه هرگز از آن دربارۀ تو تخلف نخواهد شد، و به آن خدايى كه پيوسته ملازمش بودى نگاه کن، ما آن را حتما مى سوزانيم و خاكسترش را به دريا مى ريزيم»
خداى شما فقط خدايى است كه جز او خدايى نيست علم او همه چيز را فراگرفته است،

نتیجه گیری از داستان و جریان قیامت

(ای پیامبر) اين گونه ما اخبار گذشته را براى تو نقل مى كنيم و ما از جانب خود قرآن را به تو عطا كرديم،
هر کسی كه ازآن روی خود را برگرداند، روز قيامت بار سنگينى بر دوش خواهد كشيد،
(آنها در عذاب) بار سنگين خود، جاودانه اند و چه بد بارى براى آنها در روز قيامت است؛
روزى كه در صور دميده مى شود و مجرمين را با چشمى سبز رنگ(کور) محشور خواهيم كرد،
آنها در میان خودشان آهسته می گویند: بیش از ده روز توقف نکرده اید.
ما به آنچه مى گويند آگاهتريم؛ هنگامى كه بهترين آنها مى گويد: شما فقط يك روز توقف کرده اید.
(قریش از پیامبر پرسید: خداوند در روز قیامت با این کوه‌ها چه کارى خواهد کرد، سپس این آیه نازل شد) از تو دربارۀ كوه ها مى پرسند بگو: پروردگارم آنها را به طور كامل متلاشى خواهد كرد،
پس آنها را به صورت دشتى هموار و صاف قرار می دهد،
به گونه ی که در آن هیچ کجی و بلندی نمی بینی،
در آن روز همه از آن دعوت كننده ی كه هيچ انحرافى در او نيست پيروى مى كنند، و همۀ صداها در برابر خداى رحمان، آرام شده و جز صداى آهسته چيزى نمى شنوى
در آن روز شفاعت بی فایده است، مگر آن كس كه خداى رحمان به او اجازه دهد و از گفتار او راضى باشد.
خداوند آينده و گذشته شان را مى داند و آنها به او احاطۀ علمى ندارند.
و (در آن روز) همۀ چهره ها در برابر خداوند حىّ قيوم، خاضع مى شود؛ و بدون شک کسی كه بار ستمى بر دوش داشته باشد، ناامید و زیانکار است.
هر كسی كارهاى شايسته انجام دهد، و مؤمن باشد، از هیچ ستم و كم شدن (حقّش) نمی ترسد.
و اين گونه قرآن را به زبان عربى نازل كرديم و در آن از انواع هشدارها سخن آورديم، شايد تقوا پيش گيرند يا پندى جدید براى آنها بیاورد،
پس خدا آن فرمانرواى حق از همه بالاتر است. (ای پیامبر) در خواندن قرآن، پيش ازآن كه وحى آن بر تو به پايان برسد، عجله نكن، و بگو: پروردگارا، بر دانش من بيفزا.

داستان آدم

ما با آدم از قبل پيمان بستيم؛ ولى او فراموش كرد و او را صبور نيافتيم،
و هنگامى كه به فرشتگان گفتيم: بر آدم سجده كنيد همه سجده كردند، به جز ابليس كه امتناع كرد،
به آدم گفتيم كه اين شيطان، دشمن تو و همسرت مى باشد؛ مبادا شما را از بهشت بيرون كند كه در نتيجه بدبخت و گرفتار شويد،
تو در اينجا نه گرسنه مى شوى و نه بدون لباس مى مانى؛
و تو در اين جا نه تشنه مى شوى و نه آفتاب زده،
شيطان آدم را وسوسه كرد و گفت: اى آدم! آيا تو را به درخت جاودانه و حكومت هميشگى راهنمایی کنم؟
آدم و حوّا از آن درخت خوردند، (آنگاه) عورتشان آشكار شد، بلافاصله از برگهاى بهشتى خود را پوشاندند. آدم نافرمانى پروردگارش را كرد؛ و به بیراهه رفت.
آنگاه پروردگارش او را برگزيد و توبه اش را پذيرفت و هدايتش كرد،
خداوند به آدم و حوّا فرمود: از بهشت به زمين فرودبیايد، در حالى كه دشمن يكديگر خواهيد بود. هرزمانی هدايت من به سراغ شما بیايد، هر كسی از آن پیروی کند نه گمراه می شود و نه بدبخت،
و هر كسی از ياد من اعراض كند، زندگى سخت و تنگى خواهد داشت و روز قيامت كور محشورش خواهيم كرد،
مى گويد: چرا مرا كور محشور كرده اى، در حالى كه من بينا بوده ام؟
(خداوند در پاسخ) مى گوید: براى آنكه آيات ما براى تو آمد و تو آنها را فراموش كردى و امروز تو فراموش شده اى،
و به همين ترتيب كسى را كه اسراف مى كند و به آيات پروردگارش ايمان نمى آورد، مجازات مى كنيم. البته عذاب آخرت سخت تر و پاينده تر است،
پس آيا [اين حقيقت] سبب هدايتشان نشده است كه چه بسيار امت ها را پيش از آنها هلاك كرديم كه (اکنون آنها) در محل سکونت شان در رفت و آمد مى باشند؟ كه بدون شک در اين امر براى انديشمندان عبرتهاست،
و اگر سنّت پروردگارت نبود كه در زمان معيّن و قيامت عذاب شوند، عذاب در دنيا براى آنها لازم مى شد،
(ای پیامبر) به آنچه مى گويند، صبور باش و قبل از طلوع خورشيد و قبل از غروب آن و در هنگام شب و اطراف روز تسبيح و حمد پروردگارت را به جابیاور؛ شايد راضى شوى،
(رسول خدا ص از یک نفر یهودى طعامى به قرض خواست، یهودى بدون گرو به پیامبر نان نداد. پیامبر از این جریان ناراحت شد آنگاه خداوند این آیه را برای دلجوئى وى نازل کرد) اگر گروهی از آنها را از يك زندگى خوب بهره مند ساخته ايم، تو به آنها چشم ندوز، اين براى آن است كه امتحانشان كنيم، رزق پروردگارت بهتر و پايدارتر است.
خانواده ات را به نماز فرمان بده و (خود نيز) در انجام آن سخت پابند باش. ما از تو روزى نمى خواهيم؛ بلكه به تو روزى مى دهيم و عاقبت از آن اهل تقواست،
(کفار و مشرکان) گفتند: چرا پيامبر معجزه اى از جانب پروردگارش نمى آورد؟ آيا شرح آن چيزها كه در كتابهاى گذشته هست، نزد آنها نيامده است؟
اگر پيش از نازل شدن قرآن (آنها را) به عذاب الهى نابودشان كرده بوديم مى گفتند: پروردگارا! چرا پيامبرى براى ما نفرستادى تا قبل از آنكه ذليل و رسوا شويم، از او پيروى می کردیم؟
بگو: همه منتظریم؛ پس منتظر بمانيد و به زودى خواهيد دانست چه كسانى اهل راه راست و هدايت يافته هستند.

اشتراک در

0 نظرات

بازخورد (Feedback) های اینلاین

مشاهده همه دیدگاه ها