راه حل ها و راهکارها

سوالی که اینجا مطرح می گردد این است که با توجه به ضعف ها و آسیب های موجود در هزارستان از لحاظ امنیتی و در هنگام جنگ دولت با طالبان راه حل چیست و چه کار باید کرد تا بتوان در آن جامعه به آرامی زندگی نمود؟. البته روشن است که مطابق قانون اساسی افغانستان دفاع از شهروندان وظیفه دولت است. اما متاسفانه به هر دلیلی دولت این وظیفه خود را به خوبی نمی تواند انجام دهد.

ایجاد یک گروه پژوهشی و اتاق فکر جهت بررسی (نکات ضعف، قوت، فرصتها و تهدیدها)

هزاره ها نیازمند یک اتاق فکر و یک گروه پژوهشی است که هم در اتاق فکر و هم گروه پژوهشی باید با استفاده از مدل معروف سوات،[1] نکات ضعف،[2] قوت[3]، فرصتها و تهدیدهای جامعه و مناطق هزاره را بصورت مشخص مورد تحقیق و شناسایی قرار دهد. روشن است که مطابق تحلیل “سوات” نکات قوت و فرصت جزء عوامل سازنده جامعه و شرکت محسوب می شود که لازم است به آن توجه و از آن بهره گرفته شود و نکات ضعف و تهید جزء عوامل مخرب یک جامعه و شرکت محسوب می گردد که باید مورد شناسایی قرار گرفته و تلاش گردد که به حد اقل برسد و سرانجام با مشخص کردن و پیاده کردن پلان های دفاعی نکات ضعف برطرف و در برابر تهدیدها ایستادگی و مقاومت صورت گیرد.

به عبارت دیگر بعد از شناسایی امور فوق لازم است که راه حل و جبران نکات ضعف بیان و تقویت نکات قوت مورد تشویق و چگونگی استفاده از فرصت ها و راه مبارزه با تهدیدها بصورت علمی بیان شود. لازم است که گروه پژوهشی با تحقیق میدانی بصورت عینی جامعه اش را مورد مطالعه قرار دهد.

یکی دیگر از کارهای که گروه پژوهشی می تواند انجام دهد تحقیق و بررسی در مورد موفقیت گروه های اقلیت های قومی در جهان است که لازم است تیمی تحقیقاتی موظف گردد تا بصورت تخصصی روی گروه های اقلیت قومی و موفقیت و چگونگی مبارزه آنها با تهدیدها و استفاده از فرصت ها کار و تحقیق کنند و جامعه هزاره را با آن مقایسه و از تجربیات آنها بهره بگیرند.

ایجاد یک گروه فرهنگی

برای عملیاتی کردن کارهای پژوهشی و سایر مقوله های فرهنگی ایجاد یک گروه فرهنگی اشد نیاز است. یک گروه فرهنگی در قالب تیم های مختلف ضرورت است که در مناطق هزارستان فعالیت فرهنگی داشته باشد و مردم را در شرایط حساس مانند دوران انتخابات، جنگ، صلح و… به وظایف شان آشنا ساخته و مصالح کلان کشور و هزارستان را همیشه مد نظر قرار دهند.

 همانگونه که در بخش آسیب ها بیان شد، مرز در مناطق هزارستان یک مقوله منطقه ای و قومی دانسته می شود که سایر مناطق کمتر سهم گرفته و کمتر هم احساس مسولیت می کند، بنابراین لازم است تیم فرهنگی در این بخش فعالیت کرده و مرزها را از حالت قومی و منطقه ای خارج و آن را به صورت کلانتر معرفی کند.

زمینه دیگر فعالیت برای گروه فرهنگی تبلیغ در عرصه مسائل سیاسی از قبیل تشویق کردن مردم به رای دادن و مشارکت سیاسی، استیکر زدن تذکره ها و ترویج  شایسته خواهی، شایسته گزینی و شایسته سالاری است. هنوز مردم ما به انتخابات به عنوان یک مساله قومی و منطقه ی نگاه می کنند در حالیکه لازم است شایستگان را انتخاب و گامی به سمت شایسته خواهی و شایسته سالاری برداشت.

کار دیگری که گروه فرهنگی لازم است انجام دهد ایجاد و خلق انگیزه برای دفاع از خود و مناطق هزارستان است که گروه های ایجاد گردد و برای آنها اینگونه انگیزه خلق شود که هر گاه و هر جا سرزمین هزارستان مورد تهاجم بیگانگان قرار گیرد، گروه های ضربتی باید احساس مسولیت کرده و از آن منطقه دفاع کنند و یاور مظلومان و دشمن ظالمان گردد.

کار دیگر گروه فرهنگی تبلیغ هزینه کردن برای حفظ امنیت است. مردم ما ساختمان ها و خانه های زیبای در مناطق هزارستان ساخته است و سرمایه گزاری قابل توجهی در زادگاه خود نموده و ماشین های گران قیمتی را خریداری کرده اند اما به آن اندازه که برای آسایش و رفاه خود سرمایه گزاری کرده اند، برای تامین امنیت و محافظت از سرمایه خود هزینه نکرده اند. در میان مردم باید تبلیغ شود که تامین امنیت جزء از آسایش بلکه زیربنای آسایش است و باید احساس مسولیت کرد و در این مورد هم هزینه نماید.

کار مهم دیگری که گروه فرهنگی باید به آن بپردازد عبارت است از تجلیل از خادمان و خدمت گزاران به مردم. این کار باعث می شود که هم روحیه خدمت گزاری در میان مردم تقویت شود و هم افراد خدوم بیشتر به کارهای خیر تشویق گردد. در کنار آن باید افراد خائن در جامعه منزوی گردد و چهره واقعی آنها برای مردم آشکار گردد.

کار مهم دیگر تیم فرهنگی و تبلیغی باید حق مداری و حق گویی و پاسداری از حق باشد. تیم فرهنگی باید تلاش کنند تا برای مردم این مهم را تفهیم کند که از شخص خائن و خلاف کار نباید به خاطر مسائل قومی و سمتی حمایت صورت گیرد، بلکه در همه امور باید تلاش شود حق یابیده شود و از آن حمایت و پشتیبانی گردد.

کار دیگری که گروه تبلیغی البته در سطح کلان تر می تواند انجام دهد عبارت است از  بیدار کردن و آگاهی بخشی هزاره های اهل سنت، که اگر این امر اتفاق بیفتد یک تغییر کلان در مناسبات جمعیتی کشور اتفاق می افتد که قطعا در عرصه معادلات و تصمیم گیری سیاسی نقش بسیار برجسته خواهد داشت.

کار مهم دیگر گروه فرهنگی تلاش برای وحدت جامعه و اجتناب از خود زنی است. خود زنی و تضادهای بی جهت قومی، منطقه ای و سمتی همیشه یکی از نقاط ضعف مردم ما بوده است که در این جهت گروه فرهنگی وظیفه دارد مردم را به وحدت فراخوانده و از ایجاد اختلاف و تفرقه برحذر دارد.

            ایجاد یک گروه استخباراتی فعال

هزارستان همواره از دست ستون پنجم آزار دیده است. عده ی از افراد ضعیف النفس در طول تاریخ با دشمن همکاری نموده و از درون مردم خود را ضربه زده است. برای جبران این مشکل تشکیل یک گروه استخباراتی فعال ضرورت دارد. ممکن است چنین به نظر رسد که از سوی مردم این کار شدنی نیست اما اگر نگاهی به تاریخچه برخی از احزاب مانند حزب وحدت شهید مزاری بیندازیم متوجه می شویم که در آن دوران گروه استخباراتی وجود داشته است، اکنون این مهم عملی است و باید فضا را بر جاسوسان تنگ کرد و با تنبیه مناسب درس فراموش نشدنی باید به جاسوسان خائن داده شود.

ایجاد گروه های ضربتی با دید حفظ امنیت جمعی

هزاره جات و از جمله جاغوری نیازمند گروه های ضربتی است. دشمن هیچ وقت دست از سر ما بر نداشته است و در هر جا فرصت یافته اعم از راه و یا در خانه های مان به سراغ ما آمده است و زندگی آرام ما را نا آرام ساخته است. مردم ما همیشه بدون آمادگی و بدون خیال به زندگی عادی خود ادامه داده است و به همین خاطر اغلب غافلگیر شده و مال و جان خود را از دست داده است. برای اینکه بیش از این ضربه نخوریم خوب است چند گروه ضربتی و همیشه آماده داشته باشیم که هم با دانش نظامی و دفاعی آشنا باشد و هم از لحاظ مالی تامین گردد. گروه ضربتی در هر جا لازم باشد باید این آمادگی را داشته باشد که خود را در آنجا رسانده و از مردم خود دفاع کنند و از آن سو مردم اعم از کسانی که در داخل و یا خارج زندگی می کنند باید زندگی افراد گروه ضربتی را تامین و با امکانات پیشرفته آنها را تجهیز نمایند.

خارج شدن از حالت دفاعی

تا کنون مردم هزارستان در مقابل حمله دشمن حالت دفاعی داشته است. با توجه به صدها مورد تعدی، غارت؛ آدم ربایی، تهدید، بستن راه، تحریم و… از سوی طالبان و مردم پشتون بر روی مردم هزاره، این مردم هیچ گاه مقابله به مثل نکرده است و تلاش کرده است هر بار با گفتگو و مذاکره و حتی باج دادن مشکل را حل کند. در بسیاری از موارد حتی مردم هزاره اقدام به دفاع از خود نیز نکرده است. نگارنده خود در موارد متعدد از جمله مذاکره کننده گان بوده است و تلاش کرده است که مساله را بصورت مسالمت آمیز حل و فصل کند. مردم هزاره در مسیره راه های منتهی به هزاره جات که عمدتا از مناطق مردم پشتون می گذرد بارها مورد تعدی، غارت، دزدی، قتل و اختطاف قرار گرفته است. این درحالی است که مردم پشتون از این کار خود سود صد در صد می برد و هیچ ضرری را متقبل نمی گردد و هیچ هزینه ی هم پرداخت نمی کند، چون هیچ هزینه ی برای آنها نداشته و ندارد. اکنون لازم است که اولا مردم هزاره به دفاع از خود بصورت جدی فکر کنند و در صورت تعدی نه تنها از خود دفاع کنند بلکه با مقابله به مثل و پاسخ دندان شکن، دشمن را از طمع دست یابی به سود بدون هزینه بازدارد. هم آموزه های صریح قرآنی[4] و هم سایر آموزه های دینی به روشنی بیان داشته است که در برابر متجاوز باید ایستاد و مقابله به مثل و دفاع از خود امر مشروع می باشد.

انسجام شوراهای نظامی

هزاره ها برای حفظ موجودیت خود نیاز دارد تا در هر منطقه و در هر ولسوالی شورای نظامی تشکیل دهند. شورای نظامی وظیفه دارد تا به جوانان آموزش نظامی دهند که در هنگام نیاز بتوانند از خود و منطقه خود دفاع کنند. آشنایی با تاکتیک جنگ و تمرین آن باید جزء از برنامه های نظامی باشد. هزاره ها چون مردم آسیب پذیر است لذا در سطح کلان نیز باید آموزش نظامی و جنگ را جزء برنامه های خود داشته باشد و در هر جا بر مردم حمله شد باید این گروه های نظامی وارد عمل شده و مردم ستمدیده را از ظلم های بی جهت نجات بدهند.

اختصاص قول اردو برای تامین امنیت هزارستان و راه های منتهی به آن

یکی از راه کارها که تا حدودی جواب داده است، انسجام و اتحاد مردم و فشار روی دولت است از طریق راه اندازی تظاهرات، گرفتن کنفرانس مطبوعاتی، ایجاد فشار از طریق شبکه های اجتماعی، درخواست قول اردو[5]  یکی از خواسته های مهم مردم هزارستان به خاطر تامین امنیت منطقه و راه های منتهی به آن قول اردو است. در افغانستان اکنون 8 قول اردو[6] وجود دارد که از این هشت تا دو تایش مربوط به قول اردوی قوای خاص و قول اردوی هوایی است اما از شش تای باقی مانده یک تایش باید به هزارستان اختصاص یابد. با این کار نه تنها هزارستان و راه های منتهی به آن امنیت می گردد بلکه می توان از این قول اردو برای امنیت سایر مناطق افغانستان و همجوار هزارستان نیز بهره گرفت.

سخن پایانی

این نکته باید مورد توجه دولتمردان کشور قرار گیرد که ما مردم هزاره نه در آوردن انگلیس نقش داشتیم و نه در آوردن شوروی و ناتو و نه در آوردن آمریکا، القاعده و طالبان. بصورت کلی عامل ناامنی و بی عدالتی و ویرانی کشور ما مردم نبوده و نیستیم، پس نباید ما قربانی کارهای دیگران گردیم و هزینه ی کاری را پرداخت کنیم که به هیچ وجه در خلق آن نقش نداشته ایم. مردم هزاره در افتخارات کشور سهم و نقش برجسته داشته است، از افتخارات علمی گرفته تا مدال آوری و از تبعیت از دولت گرفته تا پرداخت منظم مالیات و مشارکت سیاسی و کمک در ساختن کشور. بنابراین در حق این مردم نباید بی مهری صورت گیرد و از تامین امنیت آنها و زندگی مسالمت آمیز آنها حمایت نشود.

نتیجه گیری

مردم هزاره جنگ طلب نبوده و نیست اما لازم است این مردم برای دفاع از خود مجهز گردد. هر چند دفاع از شهروندان وظیفه دولت است اما از آن جا که دولت در این امر ناتوان بوده است لذا تا رسیدن دولت در نقطه آسیب پذیر باید خود مردم توان محافظت از خود را داشته باشد. برای تحقق این کار باید برنامه ها و راهکارهای که در این مقاله بدان اشاره شد مورد توجه قرار گیرد و در عین حال آسیب ها بر طرف و نقطه قوت ها تقویت شود.

[1] . واژه SWOT از کنار هم قرار دادن حروف اول چهار کلمه‌ی Strengths (نقاط قوت)، Weaknesses (نقاط ضعف)، Opportunities (فرصت‌ها) و Threats (تهدید‌ها) ساخته شده است. همانطور که از اسمش پیداست، این تکنیک به ما کمک می‌کند تا به نقاط قوت و ضعف خودمان یا جامعه ی مان پی ببریم، فرصت های پیش روی خود و جامعه ی خود را بشناسیم، و تهدیدهای احتمالی را به شیوه موثری مدیریت کنیم.

[2] . احساساتی بودن، عبرت نگرفتن از گذشته، خوش باور بودن، اختلاف داشتن، روابط اجتماعی قوی نداشتن و… برخی از نکات ضعف مردم هزاره به حساب می آید.

[3] . با هوش بودن، سخت وش بودن، وفادار به کشور، تعداد زیادی با سواد داشتن، قانع بودن، طرفدار پیشرفت، صداقت، بیزاری از خشونت، رعایت حقوق شهروندی، طرفدار زندگی مسالمت آمیز، نفرت از تکدی گری، در اختیار داشتن مناطق مهم جنگی و… برخی از نکات قوت مردم هزاره به حساب می آید.

[4] . از باب نمونه در سوره بقره آیه 194 آمده است: «فَمَنِ اعْتَدى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدى عَلَيْكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ: «هر كس به شما تجاوز كند به مانند آن بر او تجاوز كنيد و از خدا بپرهيزيد (و تعدّي و زياده روي ننماييد) و بدانيد خدا با پرهيزكاران است.» یعنی به همان مقدار که لطمه زدند به آنان لطمه بزنید. و در سوره نمل آیه 126 آمده است  «ان عاقبتم فعاقبوا بمثل ما عوقبتم» اگر قصد انتقام از دشمن دارید، به همان مقدار که ضرر دیدید ضربه وارد کنید. و در آیه 40 سوره شورا آمده است: وَجَزَاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِّثْلُهَا ۖ فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ یعنی پاداش بدی را بدی است.

[5] .در افغانستان سلسله مراتب و تشکیلات نظام عسکری عبارتند از: دلگی ۹ نفر، بلوک ۳۰ نفر، تولی ۹۰ نفر، کندک ۲۷۰ نفر، غند ۸۱۰ نفر، فرقه ۱۲۰۰۰ نفر، قول‌اردو ۳ فرقه یا ۳۶ هزار نفر. برای هر بلوک یک افسر تعیین می‌شود.

[6] . قول‌اردوهای دایر در افغانستان عبارتند از: ۱- قول‌اردوی ۲۰۱ سیلاب لغمان، ۲- قول‌اردوی ۲۰۳ تندر گردیز، ۳- قول‌اردوی ۲۰۵ اتل قندهار، ۴- قول‌اردوی ۲۰۷ ظفر هرات، ۵- قول‌اردوی ۲۰۹ شاهین مزار شریف، ۶- قول‌اردوی ۲۱۵میوند هلمند، قول‌اردوی هوایی و قول اردوی قوای خاص.