ترجمه سوره انفال هشتمین سوره قرآن کریم

سوره انفال/بدر

مترجم محمد جواد برهانی، موسسه فرهنگی خدماتی فانوس

به نام خداوند بخشنده و مهربان.

1. (درباره غنائم جنگ بدر نازل شده زیرا رسول خدا فرمود هر که در جنگ زحمات زیادى را متحمل شود. داراى نفل خواهد بود و روى همین اصل عده اى جانفشانى کرده و بلیاتى را متحمل گشتند و عده اى نیز از پیامبر حفاظت می‌نمودند ولى مانند دیگران با بلیات زیادى روبرو نشده بودند.) ای پیامبر! از تو درباره غنیمت های جنگی(انفال) می پرسند، بگو: انفال/غنیمت های جنگی مال خدا و پیامبر است، پس اگر مؤمن هستید (نسبت به انفال) از خدا پروا کنید و روابط خود را اصلاح نمایید، و از خدا و پیامبرش اطاعت کنید.
   

صفات مومنین

2. مؤمنان، تنها کسانی هستند که هرگاه یاد خدا شود، دل هایشان ترسان می شود، و هنگامی که آیات او بر آنان خوانده شود بر ایمانشان می افزاید، و بر پروردگارشان توکل می کنند.
3. هم آنان که نماز را برپا می دارند و ازآنچه به آنان روزی داده ایم، انفاق می کنند.
4. مؤمنان واقعی فقط اینها هستند، برای اینها نزد پروردگارشان منزلت بالا، آمرزش و رزق کریمانه است.

جنگ بدر و تقسیم غنایم جنگی[1]

5. همان گونه که پروردگارت تو را به درستی از خانه ات [به سوی جنگ بدر] بیرون آورد و گروهی ازمؤمنان [از رفتن به جنگ] ناخشنود بودند [همان گونه گروهی از آنان از کیفیتِ تقسیمِ غنایم جنگی ناخشنودند.]
6. پس از آنکه حق [بودنِ انگیزه های رفتنت به جنگ بدر] روشن شد با تو در این حقّ مجادله می کنند. که گویا به سوی مرگ رانده می شوند و آن را با چشم خود می بینند!!
7. [2]و [به یادآورید] زمانی را که خدا پیروزی بر یکی از دو گروه [سپاه دشمن یا کاروان تجارتی قریش] را به شما وعده داد، و شما دوست داشتید بر گروه بدون سلاح قریش (کاروان تجارتی) دست یابید، ولی خدا می خواست که با سخنان خویش حق را پایدار سازد و ریشه کافران را قطع کند.
8. تا حق را تثبیت، و باطل را نابود سازد، هر چند مجرمان خوش نداشته باشند.
9. [به یاد بیاورید] زمانی را که (در جنگ بدر) از خدای خود کمک می خواستید، پس او دعای شما را اجابت کرد که: «من شما را با هزار فرشته پیاپی، یاری خواهم کرد.»
10. خداوند آن وعده را جز بشارتی برای شما قرار نداد، تا دلهای شما بدان اطمینان یابد. پیروزی جز از نزد خداوند نیست.  بدون شک خداوند شکست ناپذیر و حکیم است.
11. و [به یاد بیاورید] زمانی را که به سبب امنیت که ازسوی خدا یافتید، خواب سبکی را به همه شما مسلط کرد. خداوند برای شما آبی از آسمان نازل کرد تا شما را به وسیله آن پاک کند و وسوسه شیطان را از شما برطرف نماید، و دل هایتان را استحکام، و گام هایتان را به آن استوار کند.
12. و [به یاد بیاورید] زمانی را که پروردگارت به فرشتگان وحی کرد که من با شمایم. پس مؤمنان را [برای نبرد با دشمن] ثابت قدم دارید. به زودی در دل کافران ترس می اندازم. پس سرهایشان را بزنید و انگشتانشان را قطع کنید.
13. این کیفر به این خاطر است که آنها با خدا و پیامبرش مخالفت کردند، و هر کس با خدا و پیامبرش مخالفت کند، پس [بداند که] یقیناً خداوند سخت کیفر است.
14. این [عذاب شما در دنیاست]، پس آن رابچشید، و [بدانید] برای کافران در قیامت، عذاب آتش است.
15. ای مومنان! زمانی که با انبوهی از کافران روبرو شدید، به آنها پشت نکنید [و نگریزید.]
16. و هر کس در آن زمان به آنها پشت کند [و بگریزد] سزاوار خشمی از سوی خداوند است و جایگاهش دوزخ است و دوزخ بازگشت گاه بدی است مگر [اینکه گریزش برای انتخاب محلی دیگر] جهت ادامه نبرد بادشمن، یا پیوستن به گروهی [تازه نفس از مجاهدان برای حمله به دشمن] باشد.
17. (زیاد مغرور نشوید در جنگ بدر) شما آنها را نکشتید، بلکه خداوند آنها را کشت. [ای پیامبر!] زمانی که به سوی دشمنان تیر انداختی، تو نینداختی، بلکه خداوند انداخت. تا مؤمنان را از سوی خود به امتحان نیکو بیازماید. خداوند شنوا و داناست.
18. (این کمک خداوند بود) و قطعاً خداوند سست کننده نقشه ی کافران است.
19. (وقتى كه مشركین در جنگ بدر از مكه بیرون مى آمدند قبل از آمدن به خانه كعبه رفتند و چنین گفتند: بار خدایا از این دو دسته كه با یكدیگر جنگ مى كنند آن را كه در نزد تو محبوبتر و فاضل‌تر و راه یافته ترند، پیروز گردان و خداوند رسول خویش را در این جنگ پیروز گردانید). (ای مشرکان!) اگر پیروزی می خواهید، اینک پیروزی آمده است( و اسلام و حق پیروز شده است). اگر (از کفر) بازایستید، برای شما بهتر است. و اگر (به کفر) بازگردید، ما هم بازمی گردیم. هرگز جمعیت شما هر چند زیاد باشد، چیزی را از شما برطرف نخواهد کرد. بدون شک خداوند با مؤمنان است.
20. ای مومنان! از خدا و پیامبرش اطاعت کنید. و در حالی که [سخن و فرمان او را] می شنوید، از او روی نگردانید.
21. و مانند کسانی نباشید که گفتند: شنیدیم در حالی که (در واقع) نمی شنیدند.
22. بدون شک، بدترین جُنبندگان نزد خداوند، کر و لال های هستند که تعقل و فکر نمی کنند.
23. اگر خداوند خیری در آنها می دید، یقیناً آنها را شنوا می کرد. و اگر آنها را شنوا هم می کرد، باز اعراض کنان، روی (از حق) بر می گرداندند.
24. ای مومنان! هنگامی که خدا و پیامبرش شما را به پیامی حیات بخش می خواند، اجابت کنید، و بدانید که خدا میان انسان و دلش حایل و مانع می شود (تا باطل در قلب او نفوذ نکند) و بدون شک همه شما در محضر او جمع خواهید شد.
25. و از فتنه ای بترسید که تنها دامن ستمگران شما را نمی گیرد. بدانید که خداوند سخت کیفر است.
26. (این آیه درباره قریش نازل گردیده است)و یاد کنید هنگامی را که شما در این سرزمین گروهی اندک و ناتوان بودید، و همواره می ترسیدید که مردم شما را بربایند. پس خداوند شما را [در شهر مدینه] پناه داد و با نصرت خود شما را یاری کرد و از نعمت های پاکیزه اش به شما روزی داد تا سپاس گزاری کنید.
27. (این آیه درباره بعضى از منافقین نازل شده كه ابوسفیان را از آمدن رسول خدا براى گرفتن و غارت شتران او ترسانیده بودند) ای مومنان آگاهانه به خداوند، پیامبر و در امانات خود خیانت نکنید.
28. بدانید که اموال و فرزندان شما (وسیله) آزمایش است. بدون شک پاداش بزرگ نزد خداوند است.
29. اى كسانى كه ايمان آورده ايد، اگر تقوای الهی داشته باشید، براى شما توانایی تشخيص حق از باطل قرار مى دهد، گناهانتان را از بین می برد و شما را مى آمرزد. خداوند داراى فضل بزرگ است.
30. (سبب نزول آیه چنین بوده است: مشرکین در دارالندوة اجتماع کردند و درباره این که چگونه رسول خدا را از بین ببرند به مشورت پرداختند. عمرو بن هشام گفت: او را زندانی کنیم. ابوالبخترى گفت: او را از مکه بیرون کنیم . ابوجهل گفت: او را بکشیم و درباره کشتن او از هر طایفه اى چند نفر با شمشیرهاى خود در کشتن او شریک گردیم و بعد با دادن دیه به بهاى ریختن خون او بنى‌هاشم را راضى کنیم. خداوند به توسط وحى به رسول خدا خبر داد و امر کرد که از مکه بیرون رود. سپس پیامبر به طرف غار بیرون رفت و آیه «وَ یمْکرُونَ وَ یمْکرُ اللَّهُ وَاللَّهُ خَیرُ الْماکرِینَ» نازل گردید. و بعد به على بن ابى‌طالب علیه‌السلام دستور فرمود: که به جاى او بخوابد وقتى که هنگام صبح حمله کردند و به خانه رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم ریختند بجاى پیامبر على را یافتند.) (ای پیامبر! به ياد بیاور) زمانى را كه كافران در بارۀ تو نيرنگ مى كردند تا تو را به زندان بیندازند، يا بكُشند يا (از مكّه) خارج كنند. آنها نيرنگ مى کردند، و خدا تدبير مى كرد، و خدا بهترين تدبيركنندگان است.
31. (در روز جنگ بدر پیامبر دستور قتل عقبة بن ابى‌معیط و طعیمة بن عدى و نضر بن حرث را صادر فرمود، مقداد از کسانى بود که نضر بن حرث را به اسیرى گرفته بود. خواست دستور قتل را درباره او اجرا نکند لذا به رسول خدا گفت: یا رسول الله، نضر اسیر من است. پیامبر فرمود: اوست که درباره کتاب خدا آنچه که نباید بگوید گفته است و این آیه درباره گفتار او نازل شد) و هر زمانی آيات ما بر آنها خوانده شود، مى گويند: به خوبى شنيديم. اگر مى خواستيم، ما نيز مانند اين را مى گفتيم اين جز افسانه هاى پيشينيان نيست
32. (طالب و خواستار متن آیه نضر بن الحرث بن کلدة بوده است) (ای پیامبر! به ياد بیاور) زمانى را كه گفتند: خدايا، اگر اين قرآن همان حقّ از جانب توست، از آسمان بر ما سنگ بباران، يا عذابى دردناك براى ما بياور.
33. ولى تا زمانی که تو در ميان آنها هستى، خداوند آنها را عذاب نمی كند. و خداوند همچنین آنها را عذاب نمی کند، در حالى كه آنها آمرزش مى طلبند.
34. چرا خداوند آنها را (در آخرت) عذاب نكند، و حال آنكه آنها از (عبادت مردم در) مسجد الحرام جلوگيرى مى كنند، بااينكه متولّيان آن نيستند؟! متولّيان آن جز تقواپيشگان نخواهند بود، ولى بيشتر آنها نمى دانند.
35. (کفار در خانه خدا به طواف مى پرداختند در حالى که کف می‌زدند و صدا بلند می‌کردند و داد و فریاد مى کشیدند، سپس این آیه نازل شد) (کفار می گویند ما هم نماز می خواندیم اما) نماز آنها كنار خانۀ خدا جز سوت كشيدن و كف زدن نبود. پس بچشيد عذاب را به سبب آن كفری كه مى ورزيديد.
36. (این آیه درباره ابوسفیان و ابوجهل و برخی دیگر از منافقان آمده است که در جنگ احد براى مشرکین خرج زیاد می‌نمودند و به آنها غذا می دادند تا با مسلمانان بجنگند) بدون شک، كسانى كه كفر ورزيده اند، اموال خود را مصرف مى كنند تا (مردم را) از راه خداوند بازدارند. آنها اموالشان را مصرف می کنند، آنگاه مايۀ حسرتشان مى شود و سرانجام مغلوب مى گردند. كسانى كه كفر ورزيده اند، به سوى جهنّم محشور مى شوند.
37. تا خداوند ناپاكان را از پاكان جدا كند، و ناپاكان را روى يكديگر بگذارد، پس همه را متراكم و انباشته سازد و يكجا در جهنم قرار دهد. اینها زيانكارند.
38. (ای پیامبر!) به كسانى كه كفر ورزيده اند، بگو: اگر (از مخالفت) دست بردارند، آنچه گذشته است بر آنها بخشيده مى شود. و اگر (به مخالفت) بازگردند، سنّت پيشينيان (كه سركوب شدند) گذشت (آنان نيز سركوب خواهند شد)
39. و با آنهایی (كه اهل مخالفت و ستیزند) بجنگيد تا فتنه اى در كار نباشد و حاكميّت و دین يكسره مختصّ خدا گردد. پس اگر (از مخالفت و ستيز) دست برداشتند، قطعا خدا به آنچه مى كنند بيناست.
40. و اگر آنها روى برگرداندند، (اشکال ندارد) بدانيد كه خداوند سرپرست و يار شماست. خداوند نيكو سرپرست و نيكو ياورى است.

جزء دهم

آیه خمس از غنیمت و موارد مصرف آن

41. (وقتى که در جنگ بدر کفار پا به فرار نهادند مسلمین سه دسته شدند عده اى از رسول خدا می‌نمودند. عده اى به غارت کردن اموال پرداختند و عده اى هم در تعقیب دشمن پرداخته و اسیر مى گرفتند. وقتى که تمام غنائم و اسیران را جمع‌آورى نمودند انصار چشم طمع به اسیران دوخته و طالب آنان گردیدند و روى این اصل آیه 67 این سوره «ما کانَ لِنَبِی أَنْ یکونَ لَهُ أَسْرى» نازل گردید. وقتى که اسیران و غنائم را خداوند از براى آنان مباح گردانید سعد بن عبادة که از محافظین پیامبر در جنگ بود به سخن درآمد و گفت: یا رسول الله ما قدرت آن را داشتیم که در جبهه جنگ رفته و دشمن را بکشیم و اسیر بگیریم و غنیمت برگیریم ولى به خاطر حراست از وجود شما در اطراف خیمه شما بودیم و انجام وظیفه می‌نمودیم. پیامبر وقتى که خواستاران غنائم را زیاد و غنائم را کم یافت به فکر فرورفت تا این که آیه انفال نازل گردید. بعد از نزول آیه مردم که طمع به غنائم بسته بودند، پراکنده شدند و چشم فروبستند و بعد این آیه نزول یافت) بدانيد كه هرچیزی را به غنیمت گرفتید، يك پنجم آن براى خداوند، پيامبر، خويشاوندان(پیامبر)، يتيمان، مساکین و درراه ماندگان است، اگر به خدا و آنچه بر بندۀ خود در روز جدايى (حق از باطل) روزى كه آن دو گروه (كافر و مسلمان در جنگ بدر) با يكديگر روبه رو شدند نازل كرديم، ايمان آورده ايد. خدا بر هر چيزى تواناست.
42. (به یاد بیاورید) زمانی را كه (در جنگ بدر) شما بر دامنۀ نزديكتر(پایین دست کوه) بوديد و آنها در دامنۀ دورتر (بالادست کوه)، و سوارانِ (دشمن) پايين تر از شما (موضع گرفته) بودند. و اگر با يكديگر وعده گذاشته بوديد، قطعاً در وعده گاه خود اختلاف مى كرديد. ولى (چنين شد) تا خداوند كارى را كه انجام شدنى بود به انجام رساند. تا كسى كه هلاك شود، با دليلى روشن هلاك گردد، و كسى كه زنده بماند، با دليلى واضح زنده بماند. خداست كه در حقيقت شنواى داناست.
43. (ای پیامبر! به یاد بیاور) زمانی را كه خداوند آنها (سپاه دشمن) را در خوابت به تو کم نشان مى داد. و اگر آنها را به تو زیاد نشان مى داد، سست مى شديد و در كار (جنگ) نزاع مى كرديد، ولى خداوند شما را سالم نگاه داشت. بدون شک، خداوند به آنچه در درون سينه هاست داناست.
44. زمانی كه با هم برخورد كرديد، آنها را در پیش چشم شما اندك جلوه داد و شما را نيز در پیش چشم آنها كم نشان داد تا خداوند كارى را كه انجام شدنى بود تحقق بخشد، و كارها به سوى خدا ارجاع داده مى شود.
45. اى كسانى كه ايمان آورده ايد، چون با گروهى از دشمن رودر رو مى شوید ثابت قدم و استوار باشید و خدا را زیاد ياد كنيد، تا رستگار و پیروز شويد.
46. (این آیه در موقعى نازل گردید که خباب بن منذر به رسول خدا پیشنهاد نمود که از جایگاه خویش حرکت نموده و به جائى که آب در آن وجود داشته، نزول فرمایند و سپس خود و عده زیادى به وى ملحق گردند. بعضى در این مورد به اختلاف پرداخته و مخالفت ورزیدند و نزدیک بود نزاعى بیفتد سپس این آیه نازل گردید و رسول خدا پیشنهاد خباب را پذیرفت) از خداوند و پيامبرش اطاعت كنيد. با هم دیگر نزاع نكنيد كه سُست شويد و وقار و اقتدار شما از بين برود. صبر كنيد كه خداوند با صابران است.
47. (وقتى که قریش از مکه براى جنگ بدر بیرون آمده بودند با دف و ساز و آواز خارج شدند و خداوند این آیه را نازل فرمود) مانند كسانى (سپاه دشمن در جنگ بدر) نباشيد كه از خانه هاي خود با حالت غرور و جهت نمايش به مردم خارج شدند و مردم را از راه خدا باز مى داشتند (سرانجام شکست خوردند). و خدا به آنچه که آنها انجام می دهند احاطه دارد.
48. (ای پیامبر! به یاد بیاور) زمانی را كه شيطان اعمال آنها را برايشان زیبا جلوه داد و گفت: «امروز هيچ كس از مردم بر شما پيروز نخواهد شد، و من پناه شما هستم ». پس زمانی كه دو گروه، يكديگر را ديدند (شيطان) عقب نشینی کرد و گفت: «من از شما بيزارم، من چيزى را مى بينم كه شما نمى بينيد، من از خدا بيمناكم » و خداوند سخت كيفر است.
49. (شان نزول این آیه این است که عتبة بن ربیعة و گروهى از مشرکین در جنگ بدر گفتند: مسلمانان به آئین و دین خود مغرور گشته اند و اسلام آنها را فریفته است) زمانی كه منافقان و كسانى كه در دلشان بیماری است، مى گفتند: اين مسلمانان را(با تعداد و امکانات کم که دارد) دينشان فريب داده است. (آنها غافل بودند از اینکه) هركس بر خدا توكّل كند (او برايش كافى است،) بدون شک خداوند عزّتمند و حكيم است.
50. و اگر ببينى آن زمانی كه فرشتگان جان كافران را مى گيرند، درحالى كه بر روى و پشت آنها مى زنند و مى گويند: عذاب سوزان را بچشيد.
51. اين (مجازات) به سبب گناهانى است كه مرتكب شده اند و گرنه خداوند نسبت به بندگانش ستمكار نيست.
52. (عادتِ اينها)مانند عادت فرعونيان و پيشينيان آنها است. كه آنها به آيات خداوند كافر شدند، پس خداوند آنها را به كيفر گناهانشان گرفت. بدون شک، خداوند نيرومند و سخت كيفر است.
53. اين (كيفر) به این خاطر است كه خداوند نعمتى را كه بر قومى بدهد، تغيير نمى دهد، مگر اینكه آنها خود را تغيير دهند، و خداوند شنواى داناست.
54. (عادتِ اينها)مانند عادت فرعونيان و پيشينيان آنها است. كه آيات پروردگار خود را تكذيب كردند، در نتيجه آنها را به كيفر گناهانشان هلاك نموديم، و فرعونيان را غرق كرديم. همۀ آنها ظالم بودند.
55. بدون شک، بدترين جنبندگان پيش خداوند كسانى اند كه كفر ورزيدند و ايمان نمى آورند.
56. (این آیه درباره بنى‌قریظه نازل گردید، موقعى که عهد خود را با پیامبر شکست، زیرا عهد کرده بودند که با رسول خدا جنگ نکنند و با دشمنان اسلام متفق نشوند ولى در جنگ خندق با قریش بر ضد مسلمین کمک نمود.) همان کسانی كه از آنها پيمان گرفتى ولى هر بار پيمان خود را مى شكنند و (از خداوند) پروا نمى دارند.
57. (این آیه و آیه بعدی با هم درباره بنى‌قریظه نازل گردیده است.) پس اگر آنها را در جنگ بيابى پراكنده‌شان ساز تا پيروانشان نيز پراكنده شوند، باشد كه عبرت گيرند.
58. اگر بیم داری كه گروهى در پيمان خيانت مى‌ورزند، (شما هم پیمان را) به سويشان بينداز (تا طرفين‌) به طور يكسان (بدانند كه پيمان شکسته است‌). زيرا خدا خائنان را دوست ندارد.
59. كسانى كه كافر شده‌اند گمان نكنند كه پيشى جسته‌اند، زيرا آنها نمى‌توانند ما را عاجز و درمانده كنند.
60. و هر چه در توان داريد از نيرو و اسب آماده كنيد، تا با اين (امکانات و تداركات‌)، دشمن خدا و دشمن خودتان و (دشمنان) ديگرى را كه شما آنها را نمى‌شناسيد و خداوند آنها را مى‌شناسد بترسانيد. و هر چيزى در راه خدا خرج كنيد پاداشش به خود شما بازگردانيده مى‌شود و بر شما ظلم نمی گردد.
61. و اگر (دشمنان) به صلح تمایل داشتند تو نیز مایل به صلح باش به خداوند توکل کن. بدون شک خداوند شنوا و داناست.
62. و اگر (دشمنان) بخواهند كه تو را فريب دهند، خدا براى تو كافى است. اوست كه تو را به يارى خويش و يارى مؤمنان تأييد كرده است.
63. (این آیه درباره اوس و خزرج نازل گردیده که از انصار بودند و میان ایشان در جاهلیت دشمنى بود و خداوند به نعمت اسلام میان آن‌ها الفت و دوستى برقرار نمود) خداوند ميان دلهاي آنها(مومنان) اُلفت انداخت. (تو ای پیامبر!) اگر آنچه در روى زمين است همه را خرج مى‌كردى، نمى‌توانستى ميان دلهاي آنها اُلفت برقرار كنى، ولى خدا بود كه ميان آنها اُلفت انداخت، چرا كه او تواناى حكيم است.
64. (این آیه درباره طوایف بنى‌قریظه و بنى نضیر نازل گردید هنگامى که به پیامبر گفت: ما تسلیم مى شویم و از تو پیروى می‌نمائیم) اى پيامبر، خدا و كسانى از مؤمنان كه پيرو تواند تو را بس است.
65. (در ابتداى نبوت از براى اصحاب رسول خدا از طرف خداوند چنین مقرر شد که یک نفر مرد مسلمان در مقابل ده نفر از کفار مقابله نماید و صد نفر مسلمان باید در مقابل هزار نفر از کفار ایستادگى کنند) ای پیامبر! مؤمنان را بر جنگ تشویق کن که اگر بیست نفر از شما صبور و پایدار باشند بر دوصد نفر غالب خواهند شد و اگر صد نفر باشد بر هزار نفر از کافران غلبه خواهند کرد، زیرا آنها گروهی بی‌دانشند.
66. (همانگونه که در آیه قبل بیان شد در ابتداى نبوت از براى اصحاب رسول خدا یک نفر مرد مسلمان وظیفه داشت در مقابل ده نفر از کفار مقابله نماید، اما چون چنین قدرتى در جنگ‌ها براى مسلمین در پاره اى از موارد یافت نمی‌شد این آیه نازل گردید.) اکنون (پس از جنگ بدر) خدا بر شما تخفیف داد و معلوم کرد که در شما ضعفی است. پس اگر صد نفر از شما پایدار باشند بر دو صد نفر و اگر هزار، بر دو هزار آنها به اذن خدا غالب خواهند شد. خداوند همراه صابران است.
67. (این آیه درباره اسیران بدر نازل گردیده است پیش از آن که عده مسلمین رو به فزونى رفته و زیاد بشود. ولى وقتى که عده آنان زیاد شد خداوند طى نزول آیه «فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَ إِمَّا فِداءً» آزاد کردن و یا فدیه گرفتن را مقرر فرمود) برای هيچ پيامبرى سزاوار نيست كه اسيرانى بگيرد، تا در زمين به طور كامل از آنها كشتار كند. شما متاع دنيا را مى‌خواهيد و خدا آخرت را مى‌خواهد. خدا شكست‌ناپذير حكيم است.
68. (رسول خدا درباره اسیران بدر با اصحاب مشورت نمود و فرمود: خداوند شما را درباره آن‌ها مخیرقرار داده است، برخی از صحابه گفت: یا رسول اللّه آن‌ها را گردن بزن. برخی دیگر گفت: یا رسول الله آن‌ها را عفو کن و از آن‌ها فدیة قبول نما، پیامبر چنین کرد و آن‌ها را بخشید و از آن‌ها فدیه قبول نمود و آنگاه این آیة نازل گردید) اگر در آنچه گرفته‌ايد، از جانب خدا حکم و نوشته‌اى نبود، قطعاً به شما عذابى بزرگ مى‌رسيد.
69. پس، از آنچه غنيمت گرفتيد، كه حلال و پاكيزه است، مصرف كنيد و تقوای الهی پیشه کنید. بدون شک خداوند، آمرزنده و مهربان است.
70. (عباس عموی پیامبر، عقيل و نوفل در جنگ بدر اسير شدند، پيامبر با گرفتن فديه آنها را آزاد كرد، آنان هم مسلمان شدند. پول فديه‌هايشان هم بعداً به آنان برگردانده شد) اى پيامبر، به كسانى كه در دست شما اسيرند بگو: «اگر خدا در دلهاى شما خيرى(ایمان) سراغ داشته باشد، بهتر از آنچه از شما گرفته شده(فدیه) به شما عطا مى‌كند و شما را مى‌بخشد و خداوند آمرزنده مهربان است.»
71. و اگر (اسیران) بخواهند به تو خيانت كنند، پيش از اين (نيز) به خدا خيانت كردند؛ (و خدا تو را) بر آنها مسلّط ساخت. خداوند داناى حكيم است.
72. (این آیه درباره ارث بردن و میراث نازل گردیده زیرا قبلا مسلمین به کسانى که هجرت نموده بودند، ارث می‌دادند و قانون وراثت بر بناى هجرت گذاشته شده بود و بر مبناى خویشاوندى و ارحام ارث داده نمى شد و در واقع خداوند میراث را به مهاجرین و انصار مربوط گردانیده بود و اگر کسى ایمان آورده ولى هجرت نکرده بود به خاطر این که مهاجرت ننموده و یا به مهاجرین کمک و یارى نکرده است، ارث نمى برد تا این که آیه «وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى بِبَعْضٍ» نازل گردید و میراث از روى هجرت نسخ گردید و از آن به بعد به صاحبان خویشاوند از مؤمنین و مؤمنات ارث می‌رسید و نیز اهل دو ملت که قبلاً از روى مهاجرت و انصار بودن ارث می‌بردند، نسخ گردید.) بدون شک کسانى كه ايمان آورده، هجرت كرده‌اند و در راه خدا با مال و جان خود جهاد نموده‌اند و كسانى كه (مهاجران را) پناه داده‌ و يارى كرده‌اند، آنها دوستان يكديگرند. كسانى كه ايمان آورده‌ ولى مهاجرت نكرده‌اند هيچ گونه خويشاوندى با شما ندارند مگر آنكه (در راه خدا) هجرت كنند. اگر آنها در امر دين از شما کمک بخواهند، کمک آنها بر شما واجب‌ است، مگر بر عليه گروهى باشد كه ميان شما و ميان آنها پيمانى است. خداوند به آنچه انجام مى‌دهيد بيناست.
73. (مردى از مسلمین مى گفت: ما به خویشاوندان و ارحام مشرکین خود ارث خواهیم داد، سپس این آیه نازل گردید) و كسانى كه كفر ورزيدند ياران يكديگرند. اگر شما (فرمان پیوند با اهل ایمان و قطع رابطه با کافران را) به كار نبنديد، در زمين فتنه و فسادى بزرگ پديد خواهد آمد.
74. كسانى كه ايمان آورده، هجرت كرده، در راه خدا به جهاد پرداخته، و كسانى كه مهاجران را پناه داده و يارى كرده‌اند، آنها همان مؤمنان واقعى‌اند. براى آنها بخشايش و روزىِ شايسته‌اى خواهد بود.
75. و كسانى كه بعداً ايمان آورده و هجرت نموده و همراه شما جهاد كرده‌اند، اينها از شما هستند. و خويشاوندان نسبت به يكديگر (مطابق قانون ارث) در كتاب خدا سزاوارترند. بدون شک، خداوند به هر چيزى داناست.

[1] . نخستین جنگ با فرماندهی پیامبر(ص)، میان مسلمانان و مشرکان قریش پس از هجرت پیامبر به مدینه، در هفدهم رمضان سال دوم هجری در منطقه بدر روی داد. بدر در ۱۳۰ کیلومتری جنوب‌غربی مدینه موقعیت دارد. در این جنگ، مسلمانان علی‌رغم  تعداد اندک (313 نفر) به پیروزی رسیدند و چند تن از بزرگان مشرکان کشته یا اسیر شدند. این پیروزی جایگاه مسلمانان در مدینه را تثبیت کرد. بنابر منابع تاریخی، از علل پیروزی مسلمانان، جانفشانی و دلاوری مسلمانان به‌ویژه علی (ع) و حمزه سیدالشهداء، بود.

[2] . قافله قریش براى تجارت عازم شام می‌شد و با مال فراوان به عزم سفر از مکه بیرون مى آمدند. پیامبر اسلام به اصحاب دستور داد که براى مقابله با آنان آماده گردند و به آن‌ها فرمود: خداوند به ما وعده پیروزى یکى از دو طائفه یا کاروان ابوسفیان و یا کاروان تجارى قریش را داده است ولذا با سیصد و سیزده نفر از مدینه بیرون آمدند.وقتى که نزدیکى بدر رسیدند، کاروان ابوسفیان متوجه عزیمت پیامبر با اصحاب او گردیدند و فوق‌العاده ترسیدند، لذا راه خود را کج کرده به طرف شام عازم گردیدند. در عین حال ابوسفیان به شخصى به نام ضمضم خزاعى ده دینار با یک شتر ماده داد و از او خواست که به طرف کاروان قریش برود و آن‌ها را از بیرون آمدن محمد با یاران خود خبر بدهد و نیز به او سفارش کرد که با وضع خاصى خبر مزبور را به قریش بدهد. لذا ضمضم گوش یا بینى شتر مزبور را برید و در حالتى که خون از او می‌ریخت و خود هم با جامه که آن را پاره‌پاره نموده بود وارد مکه شد و با صداى بلند با فریاد زدن و گفتن یا آل غالب مردم را به خود متوجه ساخت و آنان را از حرکت قافله پیامبر اسلام خبر داد و آن‌ها را از واقعه مهمى آگاه ساخت.